Hoe binair is veiligheid?

Safety #1, Safety First, We werken hier veilig of we werken niet……
Moderne slogans welke in de industrie vaak gebruikt worden om het belang en het beleid ten aanzien van veiligheid te onderstrepen. Het lijken heldere regels. Maar hoe werkt dit in de praktijk?

Verkeersdoden
In Nederland schommelt het aantal verkeersdoden zo rond de 570 per jaar. Toch nemen wij allen dagelijks deel aan het verkeer, onafhankelijk of we ons verplaatsen per fiets, trein of auto. Zouden we de stelling  ‘we werken hier veilig of we werken niet’ toepassen op het verkeer, dan wordt het bijzonder rustig op de weg. Niemand kan ons namelijk garanderen dat we vellig op onze plek van bestemming komen. Toch maken we dagelijks gebruik van het verkeer. Veiligheid echter is niet binair.

Risicodenken
Veiligheid zit op een continue schaal. Of iets als veilig of onveilig wordt ervaren heeft te maken met risico. Ben ik bereid om het risico te aanvaarden of niet? Is het aanvaardbaar, dan is het wat mij betreft vellig. Is het risico niet aanvaardbaar, dan is het wat mij betreft onveilig. Risico vervolgens is weer onder te verdelen in kans en effect. Of we een activiteit veilig kunnen uitvoeren hangt dus af van de kans waarop er iets mis kan gaan en de bijbehorende effecten. Feitelijk zijn we daarmee aangeland bij de risicomatrix. De risicomatrix laat schematisch de relatie zien tussen kans en effect en definieert welk risico voor een onderneming acceptabel is. De zogenaamde risk appetite; de mate waarin organisaties risico's willen nemen om hun doelstellingen te bereiken. De risicomatrix stelt ons beter in staat om een afweging te maken van hetgeen als veilig wordt ervaren en wat als onveilig met een tussengebied, wat onder voorwaarden wordt geaccepteerd; ALARP ("as low as reasonably practicable"). Een afgeleide van de risicomatrix is de QRA (quantitative risk assessment), waarbij via contouren wordt aangegeven hoe groot de overlijdenskans is als gevolg van een incident. De meest gebruikte contour is de 10-6, wat aangeeft dat de kans op een dodelijk ongeval eens per 1 miljoen jaar is.

Gedrag
Tot zover de meer instrumentele kant. Uit voorgaande mag in elk geval duidelijk worden dat veiligheid niet absoluut is. Vandaar dat binnen een bedrijf dat veiligheid hoog in het vaandel heeft staan het risico denken ver is doorgevoerd. Medewerkers zijn in staat om risico’s te herkennen en te erkennen. Ze weten welke maatregelen getroffen moeten worden om de kans te verkleinen of de effecten te beperken. Op deze wijze schuift men naar de veilige kant in de risicomatrix. Voor aanvang van werkzaamheden wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van de LMRA (Laatste Minuut Risico Analyse). Men is dus permanent bezig met risico denken. Dat vereist bewustwording en overtuiging. Vanuit mijn bedrijf PromiSafe werk ik met (senior) management teams en leg ik de verbinding tussen de risico’s en wat het voor een bedrijf betekend. Veiligheid is voor veel bedrijven een ‘license to operate’. Binnen de huidige maatschappij is het niet verantwoord om grote ongevallen plaats te laten vinden. Het voortbestaan van een onderneming komt in gevaar bij grote veiligheidsrisico’s. Nog los van morele verplichtingen en emotionele gevolgen.  Daarnaast is veiligheid een integraal onderdeel van Responsible Care. Vanuit de overtuiging dat veiligheid belangrijk is kan verder gewerkt worden aan de invulling van de ‘safety roadmap’. PromiSafe kan ondersteunen bij het opzetten van deze roadmap of het uitvoeren van audits of incidentonderzoeken.